پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سی و دومین آیین نکوداشت اعضای هیات علمی نمونه کشور که روز سه‌شنبه، ۱۶ اردیبهشت ماه به میزبانی دانشگاه تهران و با حضور محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور، حسین سیمایی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و حجت‌الاسلام و المسلمین مصطفی رستمی؛ رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شد، از ۳۰ عضو هیات علمی نمونه کشوری سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تجلیل شد.دکتر حسین سیمایی وزیر علوم؛ تحقیقات و فناوری در سی و دومین آیین نکوداشت اعضای هیئت علمی نمونه کشوری در دانشگاه تهران گفت: جامعه ما همچنان به دانش، بینش و منش مطهری نیازمند هست. در تاریخ اندیشه اسلامی متاسفانه بسیار برخورد کردیم با عالمانی که سقف پرواز داشتند و به دیگران هم اجازه پرواز نمی‌دادند؛ از روز‌های اول تاریخ اسلام با این کجروی و کج‌اندیشی مواجه بودیم، اما شهید مطهری برای فکر سقف قائل نبود.دکتر عارف با اشاره به پیشینه نقش‌آفرینی دانشگاهیان در حل مسائل کشور، گفت: «در دهه‌های گذشته از دانشگاهیان در حل ناترازی‌ها و مشکلات کشور بهره گرفته‌ایم، اما این بهره‌گیری به صورت فردی یا حداکثر به صورت طرح پژوهشی بوده است. اما دولت وفاق آمادگی دارد که راه‌حل‌یابی برای مسائل کشور را به صورت یکپارچه و مشخص، به دانشگاه‌های کشور بسپارد، مثلاً یک دانشگاه را مسئول بررسی و ارائه راهکار برای یک ناترازی کند. این‌گونه آغاز و انجام کار و مسئولیت دانشگاه در قالب پروژه‌های دقیق، مشخص می‌شود.».

دبیر شورای نخبگان و مشاور عالی رئیس بنیاد ملی نخبگان در نشست هم‌اندیشی استادان و پژوهشگران حوزۀ علم و دین که به میزبانی مجمع فلاسفه ایران برگزار شد، از آمادگی بنیاد ملی نخبگان در اجرای طرح‌های ارتقا و توسعۀ حوزۀ علوم انسانی خبر داد.مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد، این نشست می‌تواند نتایج عملی نیز به همراه داشته باشد، چرا که در حال حاضر شرایطی در بنیاد ملی نخبگان فراهم شده که امکان اجرای طرح‌های توسعۀ حوزۀ علوم انسانی و ارتقای آن را میسر می‌سازد. در گذشته، بسیاری از ما معتقد بودیم که ظرفیت‌های علمی این حوزه قابل گسترش است، اما امکان عملی آن وجود ندارد. اکنون، هم امکان و هم ظرفیت این کار در بنیاد ملی نخبگان مهیا شده است. مصدری بعنوان یکی از شرکت کنندگان حاضر در نشست، در پایان این نشست گفت: گویا چیزی بین علم و دین جا افتاده است. این بحث فقط مربوط به علم نیست، بلکه جامعه، سیاست و دین هم به آن مرتبطند. اگر حوزۀ علم و دین را در نظر نگیریم، فکر نمی‌کنم که بتوانیم درک دقیقی از این مسئله داشته باشیم. بنیاد ملی نخبگان و دیگر نهادهای علمی اگر در این حوزه ورود کنند، شاید بتوانند راهی برای این خلأ فکری و معنایی پیدا کنند.

بیش از ۳۰ استاد برجسته علوم انسانی و اجتماعی در نشستی به موضوع بحران ناکارآمدی علوم انسانی اجتماعی پرداختند. استادان علوم انسانی و اجتماعی در نشست فوق، ضعف ارتباط با مجامع علمی بین‌المللی، بی‌توجهی به مسائل بومی و انطباق صرف نظریات غربی با مسائل ایران را از جمله عوامل بحران ناکارآمدی علوم انسانی و اجتماعی برشمردند و راه برون‌رفت از آن را احیای جایگاه علوم انسانی در نظام آموزشی دانستند.

رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی از تدوین آیین‌نامه جدید ارتقای اعضای هیات علمی با رویکرد تخصصی و جامع خبر داد و گفت، با توجه به محدودیت‌هایی که برای تدوین متن آیین‌نامه وجود دارد، تلاش شده است تا یک سند جامع، منسجم و کاربردی ارائه شود که ضمن احترام به تجربیات گذشته، پاسخگوی نیازهای فعلی نیز باشد. ادعا می شود که در آئین نامه جدید مشارکت گسترده دانشگاهیان در تدوین آیین‌نامه جدید ، ساده‌سازی و تدوین آیین‌نامه ارتقای اعضای هیات علمی با رویکردی تخصصی و جامع ، تأکید بر اهمیت تخصص‌گرایی در اصلاحات جدید آیین‌نامه ارتقای هیات علمی ، تنوع‌بخشی به مسیرهای ارتقا ، توجه به ویژگی‌های خاص هر رشته علمی در آیین‌نامه جدید ، تاکید بر فعالیت‌های گروهی و تیمی در آیین‌نامه جدید ارتقا هیات علمی ، اعطای اختیارات بیشتر به دانشگاه‌ها در تعیین مسیر ارتقا ، انعطاف‌پذیری بیشتر در آیین‌نامه ارتقا برای اعضای هیات علمی ، مورد توجه قرار گرفته است.

آیین‌نامه پذیرش دانشجو در مؤسسات پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصویب و ابلاغ شد. این آیین‌نامه برای دانشجویان ورودی مهرماه سال‌تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ و پس از آن لازم‌الاجرا است.

بحث درباره ویژگی‌ها، اهداف و کاستی‌های «نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران»، بدون توجه به پس زمینه جامعه شناسی سیاسی و تاریخی این پدیده؛ ما را به یک درک ناقص و موقت می‌رساند. دیگر این که، تداعی و یادآوری این تاریخچه کوتاه، به ما می‌گوید که عناصر «تبلیغ»، «سیاست» و تلاش برای «مهندسی فرهنگی» و «مهندسی اجتماعی» هیچگاه از این حوزه رخت برنبسته و دولت اصلاح طلب بیاید یا اصولگرا، تابلوی بالا تغییر چندانی نمی‌کند. محمدعلی دستمالی می گوید که حاکمیت جمهوری اسلامی، هنوز هم حاضر نیست به شکل جدی و بنیادین به این بیاندیشد که چرا ایرانی جماعت؛ به شکل جدی اهل کتاب نیستند و با چند هزار میلیارد بودجه فرهنگی و دینی، وضعیت سرانه مطالعه، سال به سال بد و بدتر شده است. شواهد نشان داده که هیچکدام از نهادهای حاکمیتی و دولتی جمهوری اسلامی، حاضر نیستند برای پرسش‌های زیر، پاسخ‌های شفاف و منطقی پیدا کنند.

فرشاد مومنی که در نشست موسسه مطالعات دین و اقتصاد و با عنوان «بررسی رویکرد‌های نظری و تجربی در استقرار نظام ارزیابی صندوق‌های بازنشستگی کشور» سخن می‌گفت، با تاکید بر فوریت حل بحران این صندوق ها، این بحران‌ها را ناشی از سیاست‌هایی مانند تعدیل ساختاری اقتصاد ایران و نگاه چرتکه‌ای به این صندوق‌ها دانست و از فساد و مدیران نالایق در این صندوق‌ها انتقاد کرد. وی بیان داشت که در نظام تصمیم گیری ما افرادی هستند که شخصا آدم‌های محترمی هستند، اما صلاحیت تخصصی در زمینه اقتصاد توسعه ندارند. استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت، در شبکه‌های مجازی نطق قدیمی آقای رییس جمهور فعلی را می‌بینیم که می‌خواهد به دولت قبلی طعنه بزند و خطاب به دولت قبل می‌گوید «شما کاری کردید که قیمت دلار به ۵ هزار رسیده است»، ولی الان وقتی قیمت دلار را می‌بیند، چه حالی می‌شود؟ گزارش بدهد که چه تحویل گرفته، چه وعده داده و کارنامه اش چیست؟ شرم نمی‌کنند و راحت می‌گویند که از افزایش نرخ ارز سود نمی‌بریم و نقشی در آن نداریم.

فرشاد مومنی، اقتصاددان و رئیس موسسه دین و اقتصاد در نشست دانایی و توسعه و رونمایی از کتاب اندیشه بی‌خانمان می‌گوید که در واقع همه چیز در جامعه ما دفرمه و از ریخت افتاده است. حال سوال این است که چرا چنین اتفاقی رخ داده است. پاسخ مشخص است، زیرا این امر در کادر نظام حیات جمعی دیده نشده یا نخواسته که دیده بشود. در چنین شرایطی سیاستگذاری اقتصادی ما شبیه انتخابات برگزار کردن ما می‌شود. به همبن دلیل رضاقلی دغدغه دارد که چرا این علوم کارکرد ندارند. این به این معنا نیست که اصحاب علم درک ندارند که چه اتفاقی رخ داده است بلکه آنچنان هویت جمعی پیدا نمی‌کند که اثربخشی داشته باشد. اگر حکومت بخواهد رابطه خود با مردم را در استاندارد ۲۷۰ سال پیش نگه دارد نمی‌توان دانش‌بنیان شد، این را رضاقلی در کتاب سراب گرایی صنعتی در جامعه قبایلی ایران و ضرورت در مرکزیت قرار گرفتن علم و فناوری در توسعه، بیان کرده بود. دوستانی که به نسل من می‌گویند که تو هم آن زمان انقلاب بودی پس باید عذرخواهی کنید به آن‌ها توصیه می‌کنم که کتاب تاریخ بی خردی خانم باربارا تاکمن را بخوانند. در این کتاب، پنج نفطه عطف تاریخ بشر را بررسی کرده و تصریح دارد که عادی‌ترین انسان‌های تاریخ، واقعیت را درک می‌کردند، اما در ساختار قدرت حاکمان موضوعات دم دستی ساده را درک نکرده بودند. فردی عذرخواهی بکند با نکند بیشتر سطح فهم خود را از پدیده انقلاب اجتماعی منعکس می‌کند. ضمن اینکه گره‌ای هم با عذرخواهی من باز نمی‌شود. شبیه موضوعی که در مورد انقلاب مطرح می‌شود در مورد توسعه هم مطرح می‌شود. همچنانکه برخی به صراحت اعلام می‌کنند که میلی به توسعه ندارند. حیاتی‌ترین مسائل هم تا زمانی که هویت جمعی در کشور پیدا نکنند نمی‌توانند در مسیر اعتلا قرار گیرند. مساله توسعه یک مساله اجتناب‌ناپذیر است و اگر به صورت فعال و خلاق با توسعه روبرو نشویم در نتیجه سیلی خواهیم خورد. از ربع پایانی قرن بیستم کشور‌ها وارد یک مدار جدید به نام عصر دانایی شدند و انقلاب دانایی و اقتصاد مبتنی بر دانایی به مثابه یک شیوه تولید و همزمان به مثابه یک نظام حیات جمعی باید مورد توجه قرار بگیرد. کشور‌های در حال توسعه در موج اول انقلاب صنعتی فکر می‌کردند که صنعتی شدن یک امر انتزاعی بوده و صرفا با جابجایی ماشین‌آلات محقق می‌شود برای همین بر این باور بودند که دیگران ماشین‌آلات صنعتی تولید کردند و ما خریداری کرده و صنعتی می‌شویم. این در حالی است که صنعتی شدن باید در کادر نظام حیات جمعی دیده شود و تغییرات اجباری متناسب در ساخت سیاسی و اجتماعی و نظام آموزشی و ... لحاظ شود، اما، چون این نکات لحاظ نشد، جوامع به ابن روز افتادند به ترتیبی که الان حسرت دوران پیشاصنعتی را می‌خورند. یعنی گرفتاری‌ها چندین برابر شده و توانمندی پیشین را از دست دادند. این نوع طرز تفکر بود که باعث شد در بیست سال تورم کشور، سه هزار و نود درصد و نقدینگی ده هزار و دویست و پنجاه درصد رشد کند. وقتی ماجرای توسعه گره خورد باید روی دو جا متمرکز شد یکی اعتبار علمی جهت‌گیری‌های سیاستی و فرایند‌های تصمیم‌گیری و تخصیص منابع و دیگری نظام توزیع منافع. دقیق توضیح دهم که چطور به جای علم در فرایند سیاست‌گذاری و تخصیص منابع از شبه علم استفاده می‌کنند و گنجشک را رنگ می‌کنند و جای چیز دیگری قالب می‌کنند. این چه جور علمی است که یک بسته سیاستی معین در طی بالغ بر سه دهه گذشته در دستور کار نظام تصمیم‌گیری کشور قرار داشته است، اما به هیچ کدام از اهداف اعلام کرده نرسیده است و هزاران تخریب و فساد و به هم ریختگی و وابستگی ذلت‌بار و نابرابری ناهنجار را پدید آورده آما همچنان در دستور کار است و با بزک کردن جلو می‌رود. در دستکاری واقعیت و جا زدن شبه علم و دروغ و کلک و پنهان کاری واویلایی درست کردند. شما حساب کنید که در این کشور سه چهار سال است که سالنامه آماری را منتشر نمی‌کنند. نزدیک سی سال است که روند تحولات سهم مربوط به ارزش آفرینی واسطه‌گریی مالی را حذف کردند تا سلطه ربا را پنهان کنند در حالیکه ده متغیر کنترلی دیگر وجود دارد که با آن می‌توان موضوع را متوجه شد.

اولین همایش سالانه «مسئولیت اجتماعی علم و نقش انجمن‌های علمی» دوشنبه ۹ بهمن ماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. گزارش زیر، بیان خلاصه وار مهمترین مسائلی است که در این همایش مورد توجه صاحب نظران بوده است.

رتبه‌بندی و ارزیابی سال ۱۴۰۱ پژوهشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی دولتی، توسط مؤسسه ISC اعلام شد. دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: رتبه بندی و ارزیابی پژوهشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی دولتی در سال ۱۴۰۱ توسط مؤسسه ISC انجام گرفت. وی اظهار داشت: در این رتبه بندی، معیار‌های کلی در ارزیابی و رتبه بندی پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در ۵ حوزه پژوهش (با وزن ۲۵ درصد)، فناوری و نوآوری (با وزن ۳۵ درصد)، بین المللی سازی (با وزن ۱۰ درصد)، اثرگذاری اقتصادی (با وزن ۲۰ درصد) و خدمات اجتماعی، زیر ساخت و تسهیلات (با وزن ۱۰ درصد) می‌باشد.

عباس عبدی نوشت: اتلاف منابع از فساد بدتر است، زیرا فرد فاسد حق دیگران را به ناحق برای خود برمی‌دارد ولی آن پول و سرمایه وجود دارد. مثلا اگر کسی کارخانه‌ای را به ناحق به نام خود کند، طبعا کار خلاف و زیان‌باری کرده است، ولی در هر حال آن کارخانه موجود است، در حالی که اگر کسی صد‌ها میلیارد دلار را تلف کند، حتی اگر خودش هم منتفع نشده باشد، زیان بیشتری به کشور و مردم زده است. در مدیریت اصولگرایان هر دو نوع زیان‌رسانی وجود دارد. برخی کشور‌ها بودند یا هستند که فساد مالی دارند ولی به عللی کارآمدی خوبی داشته‌اند و در نهایت فساد آن‌ها کمتر از دستاوردهای شان بوده و این قابل تحمل است.

تجارب زیست فردی و اجتماعی اثبات نموده که دیگر دین پژوهان نمی توانند بدون توجه به فناوری دین پژوهی کنند (چه در معنای فلسفی و چه در معنای جامعه شناختی کلمه دین پژوهی) زیرا فلاسفه تکنولوژی به این نتیجه رسیده اند که تکنولوژی امری ارزشبار است و به این ترتیب برای دین پژوهان پرسش ایجاد شده که آیا ارزشهایی که توسعه تکنولوژی منجر به ترویج آنها می شود با ارزش های دینی سازگار هستند یا خیر؟در واقع ، توسعه فکری انسان از یک طرف باعث توسعه پرسشگری و خروج از مطلق پنداری ها شده و از طرف دیگر، باعث توسعه فناوری منجر به تغییر سبک زندگی و به دنبال آن؛ تغییر در ارزش ها و اخلاقیات و فرهنگ را فراهم می کند. در کنار این دو مورد، باید بحث حساسیت ها و تحفظات مربوط به عبور از مرزهای متعارف شناخت و عمل( نظیر ورود به مباحث انتقال جنین ، تراریخته ، آمیزش های بین گونه ای ، فناوری ها و تولیدات تهاجمی و کشتار جمعی، ویروس های نو ترکیب ، کشت بافت و .....) را نیز اضافه کرد که نیازمند دستیابی و توسعه فلسفه توجیه کننده برای مبادرت یا کناره گیری از این امور است.

علی ربیعی نوشت: من به وضوح نشانه‌هایی از یک هماهنگی اطلاعاتی، رسانه‌ای، سیاسی و حتی اقتصادی را در ترکیب شکل گرفته علیه ایران می‌بینم، اما متاسفانه یک فهم واقعی از مساله در داخل، دادن علائم و سیاست‌گذاری متناسب با این وضعیت را مشاهده نمی‌کنم. شاید هم هست و من اطلاع ندارم!

با هر منطقی که می خواهید حساب کنید شهریه مدارس غیرانتفاعی در ایران، بشدت زیاد بوده بنوعی گاو شیرده تبدیل شده است. مهمترین تعارض منافع قابل پیگرد قانونی اعطای مجوز به کارکنان آموزش و پرورش و یا در نظر گیری امتیازات ویژه قانونی و ارتباطی برای انهاست. این تعارض منافع باعث ایجاد فسادهای ناپیدا و پشت پرده و بده بستان های خاص شده و شهریه نامتعارف مدارس نیز از همان جمله است. علاوه بر این، تشدید فعالیت این گونه مدارس دامن زننده به بحث بی عدالتی اموزشی است. فاجعه بینانسلی که بسیاری از احمق های منفعت طلب ، در برابر ان خاموش هستند.

عباس عبدی نوشت: رابطه برخی نیروها با علوم انسانی و اجتماعی ، مثل رابطه جن و بسم‌الله است. از همان زمان انقلاب فرهنگی که کوشیدند مثلا علوم انسانی را اسلامی کنند و درنهایت معلوم شد که نه فقط چنین کاری نشدنی است، بلکه آن کسانی که متولی این سیاست بودند، درک قابل قبولی از علوم انسانی نداشتند که بخواهند آن را اسلامی کنند.

خانه اندیشمندان علوم انسانی در مورد مشکلات پیش آمده توسط عوامل شهرداری تهران بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است که: متاسفانه در روز‌های اخیر با اقدام غیر مسؤلانه و تعجب برانگیز مدیرانی از شهرداری تهران برای تصرف این مجموعه که با ورود نامتناسب با شان خانه اندیشمندان و تغییر نگهبانان و تعویض قفل اتاق مدیریت و کارکنان آغاز شد، مسائل ناخوشایندی پیش آمد که لازم است برای تنویر افکار عمومی توضیحات مختصری داده‌شود.

حجت‌الاسلام رضا غلامی اظهار داشت: نباید کیفیت علوم انسانی در کشور قربانی کمیت گرایی‌های کور شود. اگر نظام آموزش عالی قادر به تامین کیفیت مطلوب نیست، و ظرفیت‌های لازم را در اختیار ندارد، نباید دانشجو جذب کند حتی اگر از قبال کاهش جذب، نارضایتی‌های کاذبی نیز بوجود آید. غلامی به دوگانه‌سازی نامعقول «نظری-کاربردی» در علوم انسانی اشاره کرد و گفت: دوگانه‌سازی نادرست میان نیاز‌های نظری و نیاز‌های کاربردی یکی از گرفتاری‌های ما در شکل دهی به منطق جذب دانشجو در علوم انسانی است. به بیان واضح تر، انطباق علوم انسانی با نیاز‌های کشور و توسعه بازار‌های کار نباید به نادیده‌گرفتن رشته‌های نظری در علوم انسانی منتهی بشود.

دکتر عماد افروغ الگوی خوبی برای جوانان متدین و اندیشه‌ورز ما بود که در رشته‌های مختلف علوم اجتماعی و انسانی در حال تحصیل هستند. دکتر چه در حیات علمی‌اش و چه در کنشگری اجتماعی و سیاسی به عنوان یک فرد دردمند و دغدغه‌مند مطرح بود. یکی از خلأ‌هایی که ما امروز در فضای علمی کشور داریم همین است که خیلی از اساتید، دردمندی و دغدغه‌مندی جامعه امروز ایران را ندارند، ولی دکتر این‌گونه نبود. دکتر واقعا بدون هیچ چشم‌داشتی دغدغه عدالت اسلامی و مستضعفان را داشت و برای این‌ها حاضر بود از آبروی خودش مایه بگذارد و حتی در این راه مورد هجمه نیز قرار گرفت. در عرصه نظری از ملامت روشنفکران در این زمینه که چرا به قرآن و نهج‌البلاغه می‌پردازی هراسی نداشت. دلیل اینکه چرا رهبر معظم انقلاب اسلامی برای درگذشت ایشان پیام می‌دهند این است که پیام ایشان نکات مهمی دارد. حضرت آقا می‌خواهند اعلام کنند برخی افراد شاخص هستند و باید به ایشان توجه کرد و الگوی جوانان این کشور بشوند.

ورود گفتمان نظامی گری به عرصه سیاستگذاری فرهنگی به این معنی است که جنس فرهنگ را نه عرصه گفتگو، تعامل و مدارا، بلکه عرصه مقابله، بگیر و ببند و برخورد چکشی می‌بیند. در واقع ادبیات نظامی مقابله با دشمن خارجی در عرصه جنگ رو در رو را به عرصه فرهنگ می‌کشاند و اینگونه تصور می‌کند که مردم کشورش همچون یک دشمن خارجی هستند که با یک حمله و تهاجم، مشکل فرهنگی همچون حجاب جامعه حل شده و در نتیجه در جنگ پیروز شده است.

فیاض را بعنوان نوعی نظریه پردار،آسیب شناس و ایده پرداز اصلاحی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی باید شناخت. فیاض دارای منظومه فکری خاصی است که بدون آشنایی با آن، ممکن است که صحبت هایش تعبیر به سو شود. دکتر فیاض ، ریشه اعتراضات حاضر را در غریزه جنسی زنان (مطالبه گری منجر به تشکیل خانواده، ازدواج و زادآوری و در مقابل غریزه گرسنگی مردان که منجر به تولید ثروت و کار و اشتغال می شود) می بیند. فیاض معتقد است که عدم پاسخگویی همراه با سرکوب و تمسخر، ریشه های دائمی شورش را زنده نگاه می دارد و سرکوب شورش بدون توجه به اصلاح روند، منجر به سه گرایش فردگرایی منفعت طلبانه و انفعالی مردم، تشکیل تدریجی هسته های خودیاب و در نهایت تشدید خودکشی می شود. فیاض برای جلوگیری از آسیب های مورد اشاره، تاکید بر روی توسعه فراگیر و همگانی هنر در سطح جامعه داشته و آغاز ماموریت را هم روی گروه های موسیقی و هنر دانشگاه تهران می گذارد.